Ζάπινγκ σε ιδέες του μέλλοντος

10 παρατηρήσεις για το βιβλίο “Ζάπινγκ σε ιδέες του μέλλοντος”.
1. Καταρχήν θέλω να σημειώσω ότι αμφιβάλω για το αν οι επιστήμονες ψάχνουν “απεγνωσμένα” τους νόμους των πάντων.
2. Από όλο το βιβλίο μου άρεσαν πιο πολύ τα ποιήματα και είναι κρίμα ότι δεν είναι περισσότερα γιατί είναι ένας ειδικός τρόπος ανάλυσης της συγγραφέα. Αν μπορούσα να τη συμβουλέψω πριν το τελειώσει, θα της έλεγα να γράψει ένα ποίημα μετά από κάθε θεματική ενότητα. Και τα θέματά της είναι πάμπολλα. Ουσιαστικά δεν αφήνει καμιά επιστήμη απ’ έξω.
3. Θεωρώ πολύ ενδιαφέρουσα τη συνέντευξη με τον καθηγητή Αυγουστή Αυγουστήνο για την εφαρμογή της θεωρίας του χάους πάνω στην κοινωνία. Μας δίνει μία εντελώς καινούργια ματιά στα ερωτήματα γύρω από “υπαρκτό σοσιαλισμό”.
4. Το βιβλίο θέτει τη ερώτηση από πού προήρθε ο άνθρωπος και λεει ότι ο μαρξισμός έχει την απάντηση. Λοιπόν, ο μαρξισμός σαν γενική θεωρία δεν τη έχει και ούτε μπορεί να την έχει, αφού μία συγκεκριμένη ερώτηση μπορεί να απαντήσει μόνο μία συγκεκριμένη θεωρία και όχι μία θεωρία “των πάντων”. Ότι η ανθρωπολογία μπορεί όμως να απαντήσει πιο εύκολα αν τη γνώση της “οργανωθεί” με τη βοήθεια της διαλεκτικής μεθοδολογίας.
5. Η συγγραφέας ισχυρίζεται ότι ο Μαρξ, ο Χέγκελ και ο Λένιν ήξεραν τους νόμους της εξέλιξης ανέκαθεν. Δεν μπορώ να συμφωνήσω με αυτό, αφού δεν ζούσαν ανέκαθεν και εκτός απ’ αυτό, ύστερα έγιναν πολλές ανακαλύψεις στην μεθοδολογία, η ίδια η συγγραφέας αναφέρεται στη θεωρία του χάους. Και αυτό ισχύει και για την κυβερνητική κλπ.
6. Η συγγραφέας μιλάει για την ανικανότητα των μαθηματικών να περιγράψουν την πολυπλοκότητα, έχω όμως την εντύπωση ότι τα μαθηματικά δουλεύουν και με τις νι-διαστάσεις.
7. Τις αντιθέσεις στην κοινωνία όντως περιέγραψε καλύτερα ο Μαρξ, αλλά αυτό ισχύει μόνο στις περιορισμένες περιπτώσεις με τις οποίες ασχολήθηκε ο Μαρξ σχετικά με τη κοινωνία του τέλος του 19 αιώνα. Δεν χρειάζεται να τα ξανά ανακαλύψουμε αφού δεν είναι ξεχασμένα και δεν αρκεί να τα εφαρμόσουμε, γιατί η κοινωνία και οι αντιθέσεις της αλλάξανε εντωμεταξύ ραγδαία.
8. Κάτι άλλο με το οποίο δεν μπορώ να συμφωνήσω είναι ότι η σώρευση του κεφαλαίου συγκεντρώνεται όλο σε λιγότερα χέρια, ενώ στην πραγματικότητα παρατηρούμε - και εδώ δεν δικαιολόγησε η εξέλιξη της κοινωνίας τον Μαρξ – ότι δημιουργούνται όλο και καινούργιοι κλάδοι με μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις. Ακόμα και η ίδια η διόγκωση των μεγάλων επιχειρήσεων προκαλεί την εμφάνιση άλλων μικρών.
9. Δεν μπορούμε τίποτα να πούμε εναντίων του ισχυρισμού ότι ο καπιταλισμός είναι προς το παρών το πιο αποδοτικό σύστημα παραγωγής. Όμως το επιχείρημα ότι το κέρδος έχει σαν συνέπεια την οικονομική εξέλιξη δεν μπορεί να περιοριστεί στο ότι συνεπάγεται την απληστία των καπιταλιστών. Χρειάζεται να πάρουμε υπόψη ότι υπάρχει και η θέληση τους να πραγματώσουν το ταλέντο τους, να αφήσουν κάτι πίσω τους πάνω στη Γη. Και η διασταύρωση του κεφαλαίου με το ανθρώπινο παράγοντα δημιουργεί επίσης αξία, οπότε δεν βασίζεται ο πλούτος μόνο στην υπεραξία που δημιουργεί η εργατική δύναμη. Πολύ σωστά αναφέρεται το βιβλίο στο ρόλο της δημιουργικότητας, αλλά δεν μπορούμε να την περιορίζουμε στο έργο των καλλιτεχνών και των επιστημόνων. Ο “υπαρκτός σοσιαλισμός” απέκλεισε αυτή την οικονομική δημιουργικότητα.
10. Ότι αφορά όλο το βιβλίο της Σύλβια Οκαλιόβα πρέπει να σημειώσω ακόμα ότι με τον τρόπο με το οποίο είναι γραμμένο, σε περνάει σαν σε κύματα από τη συσσωρευμένη νέα επιστημονική γνώση και δίνει πραγματικά πολλά ερεθίσματα για να μπορεί ο κάθε αναγνώστης να κάνει δικούς του συνειρμούς και έτσι να χτίσει τη δική του άποψη βασισμένη στην αριστερή θεωρία, ή ακόμα και να εξασκηθεί στο να σκέφτεται δημιουργικά, διαλεκτικά. Θα βοηθούσε όμως την ανάγνωση αν το βιβλίο ήταν χωρισμένο σε κεφάλαια.
Πάβολ Τάζκυ,
Σλοβακία